لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

در ادبیات نظری و چارچوب شناختی متحول در علوم اجتماعی، مفهوم توسعه ابتدا در واکنشی انتقادی به مفهوم رشد اقتصادی و مفهوم توسعه پایدار در برابر مفهوم توسعه بوجود آمد. این مقاله به بررسی، شناخت و تحلیل ساختارهای اقتصادی، اجتماعی، کالبدی- فضایی و زیربنایی محلات شهر بناب و سنجش میزان برخورداری آنها با استفاده از تکنیکهای کمی مختلف مانند تکنیکهای توسعه یافتگی موریس، تکنیک تحلیل سلسله مراتبی، تاپسیس می پردازد. طوری که هر تکنیک نتایج تکنیک متفاوت دیگر را کنترل می نماید. اهداف تحقیق، تحلیل عوامل موثر در توسعه شهر بناب، سنجش سطوح توسعه یافتگی محلات با استفاده از تکنیکهای کمی و تعیین اولویتهای اقدام و برنامه ریزی محلاتاست. این تحقیق از لحاظ ماهیت و روش تحلیلی- توصیفی است. نوع تحقیق کاربردی بوده و جامعه آماری تحقیق محدوده مکانی محلات شهر بناب است. با استفاده از فرمول عمومی کوکران حجم نمونه 400 نفر انتخاب شده است. جهت نمایش فضایی محلات و یافته های پژوهش از نرم افزار Arc GIS بهره مند شده ایم. یافته های تحقیق نشان می دهد که گسستی آشکار بین محلات مختلف شهر بناب به لحاظ برخورداری در انواع شاخصهای مورد بررسی وجود دارد.

نخستین اقدام در جریان برنامه ریزی بهتر، شناخت است. شناخت مستلزم تلاش ها، هزینه ها و البته کارهای علمی زیادی است که از دقت لازم و کافی برخوردار باشند. طرح های توسعه روستایی به عنوان مدل هایی پیشنهاد شده برای توسعه کالبدی، فرهنگی، اقتصادی و... روستاها به شمار می روند که البته شکل گیری این طرح ها معمولا در ارائه خدمات رسانی به روستاها مطرح شدند که معمولا از برنامه مشخصی حداقل در دهه اول انقلاب برخوردار نبودند. واقعیت این است که ترمیم و بهبود روش های تهیه و اجرای طرح های توسعه روستایی برای بهتر شدن تصمیم سازی ها و برنامه ریزی ها ضروری به نظر می رسد و این در حالی است که عدم موفقیت در زمینه توسعه روستایی مشهود می باشد و انتخاب راهبرد مناسب برنامه ریزی از ضروریات غیرقابل انکار است. در این میان طرح های هادی بارزترین نوع طرح توسعه روستایی است که نیاز به کنکاش و ارزیابی دارد تا میزان موفقیت و اثرات آن در روستاها مشخص گردد. در این تحقیق سعی بر این است که با استفاده از تکنیک توسعه یافتگی موریس و همبستگی کندال (Kendall,s ta, tb) روستاهای شهرستان بناب درجه بندی شده و تاثیر طرح های هادی در این درجه بندی مشخص شود.در این روند 28 روستا با 20 شاخص جزیی در قالب 5 شاخص کلی در مدل موریس قرار گرفتند که نتایج نشان داد 16 روستا شاخص نهایی (D.1) بالای 30 درصد را دارا می باشد که تقریبا 57.14 درصد روستاها را شامل می شود و تعداد 4 روستا یعنی 14.28 درصد روستاها شاخص نهایی (D.1) بین 20 تا 30 را داشتند و بقیه روستاها یعنی 8 روستا با 28.57 درصد روستا هم وضعیت توسعه ای خوبی ندارند و شاخص نهایی 10 به پایین را دارند و می توان در یک تقسیم بندی گروه اول را جزء روستاهای برخوردار از امکانات و دسته دوم را جزء روستاهای نیمه برخوردار و گروه سوم را جزء روستاهای محروم و توسعه نیافته در نظر گرفت. البته با استفاده از روش همبستگی کندال ارتباط معنی داری بین وضعیت اجرای طرح های هادی روستایی و برخورداری از امکانات روستاهای بناب وجود دارد و عدد 0.74 همبستگی نشان دهند این ارتباط معنی دار و همبستگی مستقیم این دو متغیر می باشد.

شناخت تفاوت های موجود بین مناطق مختلف در سطح استان از نظر میزان برخورداری آنها از شاخص های گوناگون، به منظور آگاهی از سطوح توسعه و یا محرومیت، کاهش نابرابریهای منطقه ای و تنظیم برنامه های متناسب با شرایط و امکانات هر منطقه، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. این پژوهش با بهره گیری از روش موریس، به تعیین درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان اصفهان در زمینه شاخص های عمده بخش کشاورزی پرداخته و هدف اصلی آن یافتن میزان شکاف موجود بین شهرستان ها و نوع محرومیت آنهاست. جامعه آماری تحقیق کل شهرستان های استان اصفهان را شامل می شود. چهارده شاخص مورد استفاده در این تحقیق که از سرشماری های عمومی کشاورزی 1382 و نفوس و مسکن 1385 استخراج گردیده اند، بیشتر بر مسایل مدیریت منابع شهرستان ها در زمینه کشاورزی تاکید دارند. نتایج تحقیق، حاکی از آن است که؛ شکاف و نابرابری بین شهرستان ها در زمینه فعالیت های کشاورزی عمیق بوده و نسبت آن تا 14.6 برابر است. شهرستان اصفهان، فلاورجان، نجف آباد در زمره شهرستان های توسعه یافته و خوانسار، چادگان و فریدون شهر از محروم ترین شهرستان ها از نظر شاخص های مورد بررسی هستند.

لطفا برای مشاهده متن چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

یکی از مسائل مهم کشور افغانستان پراکنش نابرابر توسعه یافتگی در بین ولایات مختلف افغانستان است. توسعه یافتگی بر اساس معیارهای مختلفی مانند سطح درآمد، سطح سواد و تحصیلات، بهداشت، زیرساخت های فیزیکی و ارتباطی و غیره قابل سنجش است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اختلاف سطح توسعه یافتگی در کشور افغانستان برای دو مقطع زمانی 1394 و 1398 انجام شد. برای این منظور، رویکرد سه مرحله ای شامل انتخاب شاخص های توسعه، محاسبه درجه توسعه یافتگی ولایات و تجزیه و تحلیل تغییرات منطقه ای با استفاده از تکنیک تاپسیس اقلیدسی استفاده شد. نتایج نشان می دهد؛ 1) ولایت کابل در هر دو مقطع زمانی در رتبه نخست توسعه یافتگی قرار گرفته است. 2) درجه توسعه یافتگی کابل در سال 1398 نسبت به 1394 با کاهش مواجه بوده است و از عدد یک به مقدار 5280/0 رسیده است. کاهش درجه توسعه یافتگی در سایر ولایات افغانستان نیز به غیر از ولایت کندز، هرات و هلمند، رخ داده است. 3) به طور کلی می توان گفت، وضعیت توسعه یافتگی این کشور بهبود نیافته است. چرا که میانگین توسعه یافتگی ولایات افغانستان در مقطع سال 1398 نسبت به سال 1394 افزایش نیافته و انحراف معیار توسعه یافتگی این کشور نیز کاهش نیافته است. 4) شکاف بین پیشرفته ترین و عقب مانده ترین ولایات بیشتر شده است.

رشد شتابان جمعیت و توسعه فیزیکی مناطق، همواره توزیع بهینه خدمات عمومی را با مشکل مواجه ساخته است. این امر منجر به عدم تعادل فضایی مناطق در گذر زمان شده است. هدف پژوهش حاضر «سنجش میزان توسعه یافتگی شهرستان های استان کرمان» در دو برهه زمانی کاملاً متفاوت (1390 و 1394) می باشد. رویکرد حاکم بر این پژوهش، توصیفی و تحلیلی است و ماهیت آن می تواند کاربردی باشد. بدین منظور داده های آماری موردنظر، از سازمان های مربوط اخذ و جهت سنجش داده ها از پرسشنامه ای در قالب نظرات خبرگان و صاحب نظران امر استفاده شده است. در این پژوهش شهرستان های استان بر اساس 48 مؤلفه در قالب هشت شاخص کلی (بهداشتی، آموزشی، فرهنگی، جمعیتی، اشتغال، زیربنایی، خدمات شهری و کشاورزی و دامداری) که با استفاده از مدل تصمیم گیری چندمعیاره تاپسیس صورت پذیرفت. جهت وزن دهی ترکیبی شاخص های پژوهش، از مدل های ویکور وAHPF استفاده شد. در نهایت جهت ترکیب مدل های فوق از روش ادغام استفاده گردید. همچنین مقایسه وضعیت شهرستان های استان کرمان از سال 1390 تا 1394 به لحاظ وضعیت توسعه یافتگی بیانگر آن است که تمامی شهرستان ها تغییرات محسوسی نداشته و در همان سطح باقی مانده است به جز شهرستان زرند که در سال 1390 که براساس وزن به دست آمده در دو مدل فازی برابر با (0. 045) و ویکور (0. 811) در سطح نامطلوب قرار داشته که در سال 1394 به رده نسبتاً مطلوب و با وزن فازی (0. 042) و وزن ویکور (0. 799/) ارتقا یافته است. در انتها جهت از بین رفتن اختلاف رتبه ها در مدل های مذکور و با ترکیب روش های وزن دهی از مدل ادغام استفاده شده است. نتایج این مدل نشان می دهد: شهرستان های استان کرمان در سطوح مختلف برخورداری قرار گرفته اند. به طوری-که شهرستان های کرمان، جیرفت و رفسنجان به ترتیب رتبه های اول تا سوم و بدون تغییر در هر دو دوره زمانی در سطح بالای برخورداری قرار گرفته و شهرستان های فهرج، نرماشیر، ریگان و قلعه گنج محروم ترین مناطق شناخته می شوند.

صنعت لبنیات، از مهمترین حلقه های زنجیره غذایی کشاورزی و پیشرفته ترین صنعت تبدیلی و تکمیلی این بخش است که رتبه اول بازار مصرف و ارزش افزوده را در بین سایر صنایع این بخش دارا است. مطالعات نشان می دهد که عدم توجه به تفاوت های منطقه ای در مدیریت و سیاست گذاری این صنعت، موجب اتخاذ سیاست های ناکارآمد توسعه صنعت لبنیات استان های کشور خواهد شد. بنابراین، هدف تحقیق حاضر، بررسی وضعیت موجود صنعت لبنیات و رتبه بندی استان های ایران از نظر میزان توسعه صنعت لبنیات با کمک شاخص های توسعه این صنعت به روش تاکسونومی عددی بوده است. شاخص های توسعه این صنعت، با مرور آمارهای رسمی و دریافت نظرات کارشناسان این صنعت تعیین شدند که عبارتند از: تعداد دام تولید کننده شیر، میزان تولید شیرخام، قیمت عرضه شیر در بازار، تعداد واحدهای فرآوری در حال بهره برداری، میزان کل فرآوری انواع شیر مایع، ماست، پنیر، دوغ و بستنی. بررسی ها نشانگر وجود رکود و عدم پیشرفت برخی از این شاخص ها در دوره زمانی 1381 تا 1391 است. همچنین استان های خراسان رضوی و ایلام به ترتیب دارای بیشترین و کمترین میزان توسعه یافتگی صنایع لبنی کشور بودند. لذا پیشنهاد می گردد که در اتخاذ تصمیمات و برنامه ریزی های توسعه، سرمایه گذاری و مدیریت صنعت لبنیات، به تفاوت های استانی و نیز رتبه بندی استان های کشور بر اساس پتانسیل آنها در هر یک از شاخص های مذکور توجه گردد.